به گزارش خبرنگار مهر، انتشارات صدرا، ناشر آثار استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری، در سال ۱۳۵۷ جهت تمرکز بخشیدن به نشر آثار آن اندیشمند گرانقدر اسلامی به پیشنهاد خود آن متفکر شهید تأسیس شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شهادت استاد، همه تلاش خود را جهت برآوردن درخواست های وافر ملت حقیقت جوی ایران نسبت به آثار آن بزرگمرد مصروف داشته است.
به بهانه سالگرد شهادت استاد مطهری با محمد کوکب، قائم مقام نظارت بر نشر آثار شهید مطهری و ویراستار آثار وی گفتگویی انجام دادیم که در ادامه آمده است؛
عقل گرایی در تمام آثار شهید مطهری مشهود است
کوکب در ابتدا درخصوص سنت فکری شهید مطهری گفت: شهید مطهری در درجه اول یک فیلسوف بود و فیلسوفی بود که از نظر فکری به سنت ملاصدرا اعتقاد داشت و دنباله روی فلسفه ملاصدرا بود. امام خمینی(ره) و علامه طباطبائی هم ازاین نظر در چنین جریانی قرار می گیرند. لذا ایشان یک فیلسوف صدرایی محسوب می شوند. منتها یکی از ویژگی های شهید مطهری جامع الاطراف بودنشان است. به همین خاطر علاوه بر فلسفه، یک بعد عرفانی هم داشت که از این جنبه به عرفان حکمت متعالیه و ابن عربی اعتقاد داشت. به هرحال آقای مطهری یک عقل گرای فیلسوف بود و این عقل گرایی در تمام آثار ایشان مشهود است.
وظیفه مصلح دینی پالایش دین از آفت هاست
وی افزود: از نظر اندیشه دینی می توان شهید مطهری را نواندیش دینی نامید. ولی نواندیش دینی به معنایی که خودشان هم در کتاب هایشان ذکر کرده اند و گفته اند که تفکر دینی در بستر تاریخ دچار عوارض و آسیب هایی می شود و هر چه از سرچشمه پدید آورنده دین دور شویم این آفات بیشتر می شود. هر متفکر و مصلح دینی وظیفه دارد که با این آفات مبارزه و دین را از این آفات پیرایش و پالایش کند. بنابراین به عقیده من شهید مطهری یک نواندیش دینی به معنای مصلح دینی بودند. ولی ایشان را به عنوان روشنفکر یا منورالفکری که امروز رایج است نمی دانم چرا که شهید مطهری خودش به جریان روشنفکری انتقاد داشت.
استقلال مکتب در برابر التقاط
کوکب ادامه داد: شهید مطهری خیلی به استقلال مکتب اعتقاد داشت و می گفت که باید اسلام را از زوائد و چیزهایی که به آن نسبت داده می شود مصون بداریم و مکتب اسلام را با مکاتب دیگر مختلط نکنیم در واقع با التقاط مخالف بودند. به همین دلیل به عقیده ایشان نباید اینگونه باشد که اقتصاد را از مارکسیسم، آزادی را از لیبرالیسم و از دیگر مکاتب هم چیزهای دیگری بگیریم و باهم جمع کنیم و یک لعاب اسلامی بزنیم و به عنوان اسلام معرفی کنیم. اتفاقی که متاسفانه قبل از انقلاب بین یکسری از گروه ها رخ داد. نظرشان درباره مسائل روز هم اینگونه بود که وظیفه فقیه است که با اجتهاد خود و با توجه به مبانی و ریشه ها حکم جدید بدهد تا دین بالندگی و سرزندگی خودش را حفظ کند.
ویراستار آثار شهید مطهری اضافه کرد: استاد مطهری در شرایطی زندگی می کرد که تفکر غالب بر دنیای شرق، تفکر مارکسیستی و تلاشش هم این بود که با چنین مکتبی مبارزه و مقابله کند و تضاد این مکتب را با اسلام نشان دهد، چنانکه با تفکر لیبرالیستی هم مبارزه کرد و امروز هم اگر ایشان زنده بود با چنین مکاتبی مقابله می کرد.
مطهری دارای نظام فکری منسجم است
قائم مقام نظارت بر نشر آثار شهید مطهری با اشاره به اینکه ۳۰ سال است که مشغول مطالعه آثار شهید مطهری است، گفت: شهید مطهری در حوزه هایی چون کلام، فلسفه و فقه مطالب زیادی دارد و به بسیاری از مسائل مبتلا به جامعه در هرزمانی پاسخ داده است. وظیفه بازماندگان ایشان این است که آثار مختلف وی را مرتب و یکجا کنند و از دل آن ها نظام فکری ایشان را بیرون آورد و استخراج کرد. به نظر من اگر مطالعه عمیق روی آثار شهید مطهری داشته باشیم متوجه می شویم که دارای یک نظام فکری منسجم و منظم بوده است.
نظریات بکر مطهری در حوزه های روان شناسی و جامعه شناسی
وی با تاکید براینکه یکی از دغدغه های مهم شهید مطهری این بود که بتوان احکام اسلام را مطابق مقتضیات روز پیاده کند، توضیح داد: به نظر من اگر کسی دغدغه استاد مطهری را داشته باشد، باید تلاش کند تا خط فکری و روش استاد را برای برخورد با احکام اسلام دنبال کند چرا که به نظر می رسد که شیوه متقن و مستحکمی در این رابطه داشتند. اغلب آثار مطهری مبنایی است. اینکه ما امروز در جامعه و مسائل مختلف نمی توانیم از آنها استفاده کنیم به معنای مشکل دار بودن آثار نیست و دلیلش کم کاری کسانی است که نخواستند و یا نتوانستند کاری در این حوزه کنند. البته اولین قدم در این مسیر فهم خوب و دقیق ایشان است چون وقتی متود آن شهید را بشناسیم می توانیم با توجه به آن در بسیاری از مسائل و موضوعات جامعه از آنها استفاده کنیم. به عنوان نمونه، شهید مطهری آثار و نظریات بکر و تازه ای در حوزه روانشناسی و جامعه شناسی دارند که به آن کم توجهی شده است. دلیلش هم کم کاری متفکران و مسئولان اجرایی ما بوده است.
وی در پایان تصریح کرد: در حال حاضر مشغول تألیف اثری هستم که به موضوع آزادی از منظر شهید مطهری می پردازد و به زودی منتشر می شود.
نظر شما